کد مطلب:31343 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:18

گنجینه پرسمان » اعتقادات

تفسير آيه 11 سورة رعد چيست؟ آيا اين آيه با بحث قضا و قدر و آيهاي كه ميفرمايد: إنَّ اللَّهُ يَرْزُقُ بِغَيْرِ حِسَاب منافات ندارد؟

به دنبال آيات قبل كه موضوعاتشان اين بود كه خدا به حكم عالم الغيب و الشهادة بودن، از پنهان و آشكار مردم باخبر و همه جا حاضر و ناظر است، در آية فوق اضافه ميكند: كه خداوند علاوه بر اين حافظ و نگاهبان بندگان خود نيز ميباشد: لَهُو مُعَقِّبَـَتٌ مِّن بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِه...; براي انسان، مأموراني است كه پي در پي، از پيشرو، و از پشتسرش او را از حوادث حفظ ميكنند.

براي اين كه كسي اشتباه نكند كه اين حافظ و نگاهباني بيقيد و شرط است و انسان نميتواند خود را به پرتگاهها بيفكند و دست به هر ندانم كاري زند و انتظار داشته باشد كه در اين حال نيز، خداوند و مأموران او حافظ او ميباشند، اضافه ميكند: إِنَّ اللَّهَ لاَيُغَيِّرُ مَا بِقَوْم...; ]اما[ خداوند، سرنوشت هيچ قومي ]و ملتي[را تغيير نميدهد، مگر آن كه آنها خود را تغيير دهند.

در ادامه نيز، براي اين كه باز اين اشتباه پيش نيايد كه با وجود مأموران الهي كه عهدهدار حفظ انسان هستند، مسأله مجازات و بلاهاي الهي چه معني دارد، ميفرمايد: وَ إِذَآ أَرَادَ اللَّهُ بِقَوْمٍ سُوَّءًا...; و هنگامي كه خدا اراده سوئي به قومي ]به خاطر اعمالشان[ كند هيچ چيز مانع آن نخواهد شد و جز خدا سرپرستي نخواهد داشت.، به همين دليل هنگامي كه فرمان خدا به عذاب و مجازات، يا نابودي قوم و ملتي صادر شود، حافظان و نگهبانان دور ميشوند و انسان را تسليم حوادث ميكنند!

آية فوق هيچ تنافي با آيات قضا و قدر و غيره ندارد; زيرا در مورد موجودات مادي سرنوشتهاي گوناگون در كار است و اين سرنوشتها ميتوانند، جانشين يكديگر بشوند، جانشين شدن آنها نيز به حكم سرنوشت است. اعمال و افعال بشر از آن سلسله حوادث است كه سرنوشت حتمي و تخلفناپذير ندارد، زيرا بستگي دارد به هزاران علل و اسباب و از آن جمله انواع ارادهها و انتخابها و اختيارها كه از خود بشر ظهور ميكند، در مورد هر حادثه، هر اندازه علل و اسباب مختلف و جريانهاي مختلف تصور باشد، قضا و قدرهاي گوناگون متصور است. آن جرياني كه واقع ميشود و صورت ميگيرد به قضا و قدر الهي است و آن جرياني هم كه متوقف ميشود، به قضا و قدر الهي است. قضا و قدر الهي با جبر و استناد افعال اختياري انسان به خداوند متعال، منافات ندارد، زيرا اين استنادها در طول يكديگر است. تأثير ارادة انسان به عنوان جزء اخير از علت تامه در كار خودش (اختيار)، با استناد وجود همة اجزأ علت تامّه به خداي متعال منافاتي ندارد.

جملة بغير حساب نيز منافاتي با آياتي كه بيان تقدير الهي و اندازهگيري در آنها است، ندارد; زيرا اشاره به اين نكته است كه درياي مواهب الهي آنقدر وسيع و پهناور است كه خداوند هر قدر به هر كس ببخشد، كمترين تأثيري براي او نميكند و نياز به نگاه داشتن حساب ندارد; زيرا نگه داشتن حساب از آن كساني است كه سرمايه محدودي دارند و بيم تمام شدن، يا كمبود سرمايه درباره آنها ميرود، چنين اشخاصي دائماً در عطاياي خود حسابگرند، اما خداوند كه درياي بيكران هستي و كمالات است، نه بيم كمبود دارد و نه كسي از او حساب ميگيرد و نه نيازي به حساب دارد.( تفسير نمونه، آيت الله مكارم شيرازي و ديگران، ج 10، ص 144 و ج 2، ص 370، دارالكتب الاسلامية / تفسيرالميزان، علامه طباطبائي (رحمة الله عليه)، ترجمة سيد محمد باقر موسوي همداني، ج 11، ص 480، نشر بنياد علمي و فكري علامه طباطبائي / آموزش عقايد، آيت الله مصباح يزدي، ص 139-154، شركت چاپ ونشر بينالملل سازمان تبليغات اسلامي / مجموعة آثار، شهيد مطهري، ج 1، ص 366-395، نشر صدرا. )